TEMAT: Kryzys demokracji w Europie – narodziny nazizmu i faszyzmu
PRZEDMIOT: historia
KLASA: I – liceum III letnie
CZAS: 1, 2 lekcje

CELE LEKCJI WYNIKAJĄCE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ

  • Przyczyny narodzin i rozwoju włoskiego faszyzmu (ideologia, działalność partii faszystowskiej, przejęcie władzy, budowa państwa totalitarnego)
  • Przyczyny powstanie nazizmu w Niemczech
  • Okoliczności przejęcie władzy przez Benito Mussoliniego i Adolfa Hitlera, budowa państwa totalitarnego
  • Faszyzm i autorytaryzm w innych krajach europejskich

Po zajęciach uczniowie potrafią:

  • wyjaśnić znaczenie terminów: ustrój, ideologia, faszyzm, marsz na Rzym, pucz, nazizm (narodowy socjalizm), NSDAP, duce, Führer, antysemityzm, eugenika, indoktrynacja, „noc długich noży”, „noc kryształowa”, ustawy norymberskie, propaganda, SS, Gestapo, Wehrmacht,
  • omówić działalność postaci: Benita Mussoliniego, Adolfa Hitlera,
  • przedstawić genezę i specyficzne cechy włoskiego faszyzmu i niemieckiego nazizmu
  • porównać faszyzm z nazizmem, uwzględniając kwestie organizacji państwa, ideologii oraz polityki wobec społeczeństwa.

FORMY PRACY
• indywidualna, zbiorowa, grupowa

METODY PRACY
• rozmowa nauczająca
• praca w grupach, indywidualna, grupowa zbiorowa

ŚRODKI DYDAKTYCZNE
• materiał filmowy, broszura, podręcznik

PRZEBIEG ZAJĘĆ

WPROWADZENIE
1. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie wiadomości dotyczących sytuacji
w Europie po I wojnie światowej. Następnie prosi o odszukanie w encyklopedii, słowniku lub innych źródłach definicji faszyzmu i nazizmu. Można w tym celu skorzystać z broszury – rozdział I „Ważne pojęcia”.

ROZWINIĘCIE
2. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie o to, jaki wpływ miały wydarzenia ekonomiczne, społeczne i polityczne na narodziny nowych ideologii faszyzmu i nazizmu, a następnie przedstawia drogę do władzy B .Mussoliniego i A. Hitlera. Można wykorzystać w tej części całość lub fragmenty filmu „Historia III Rzeszy 1933 – 35. Początek III Rzeszy” lub „Faszyzm w kolorze” TVP Historia.
3. Następnie, na podstawie rozmowy nauczającej lub fragmentów filmu, uczniowie
w grupach zastanawiają się nad cechami państwa totalitarnego i po prezentacji wniosków wspólnie z nauczycielem tworzą wspólny wykaz cech i zapisują na tablicy.
4. Nauczyciel wyjaśnia uczniom różnice i podobieństwa obu ideologii: nazizmu
i faszyzmu. W tej części można skorzystać z filmu „Faszyzm wczoraj i dziś” dostępnego na stronie fundacji oraz z broszury - fragmentów rozdziału III „Czym jest narodowy radykalizm”.
5. Nauczyciel przedstawia uczniom okoliczności rozprzestrzeniania się ideologii faszystowskiej i nazistowskiej w innych krajach europejskich. Można w tym celu wykorzystać mapę systemów totalitarnych i autorytarnych w Europie dostępną w podręczniku. W tej części można również omówić dodatkowo metody wyrażania sprzeciwu wobec popularyzacji założeń faszyzmu i nazizmu w powojennej Polsce
w oparciu o rozdział IV broszury „Sprzeciw wobec pierwszych objawów faszyzacji.

ZAKOŃCZENIE
6. Nauczyciel inicjuje krótką dyskusję na temat zagrożeń jakie niesie współcześnie odradzanie się ruchów neonazistowski. W tej części można skorzystać z filmu „Wróg wczoraj i dziś” dostępnego na stronie fundacji. W przypadku braku czasu na lekcji powyższe zadanie może zostać zlecone jako praca domowa.